Disney’in “Moana” filmi, Polinezya mitlerinden bir derlemeyi eğlenceli şekilde seyirciyle buluşturan, çocukların da mitoloji dünyası ile tanışmasını sağlayacak güzel bir yapım olmuş.
Polinezyalılar Kimdir?
Bu vesileyle Donna Rosenberg’in “Dünya Mitolojisi” kitabından Polinezya mitlerine tekrar baktım ve hem Polinezyalılarla ilgili birkaç bilginin hem de Hawaii mitlerinden “Güneş’in Terbiyesi“nin kısa bir özetini hazırladım.
Polinezyalıların kökeni Asya olmakla birlikte yiyecek kısıtları nedeniyle Pasifik’i aşarak Tahiti adalarına yerleşirler.
Tahiti kaynakları da yetersiz kalınca tekrar denize açılıp 2 koldan göç ederler.
- Güneybatıya gidenler “Yeni Zelanda“yı kurar. Ülkelerine “Aotearoa” (Uzun Beyaz Bulut), halkına “Maori” (bu ülkenin insanı), geldikleri ülkeye ise “Hawaiki” (anayurt) derler.
- Kuzeye gidenler “Hawaii Adaları“na yerleşir. Adanın adı da “Hawaiki” (anayurt) kelimesinden türer.
Moana filmindeki yarı-tanrı (demigod) Maui’nin çeşitli maceraları ise Tahiti, Yeni Zelanda, Samoa ve Hawaii adalarındaki söylence dizilerinde görülür. Hawaii versiyonu ise şöyle:
Güneş’in Terbiye Edilmesi
Maui’nin baş karakter olduğu, Hawaii’ye ait “Güneş’in Terbiye Edilmesi” mitinin, Moana filmi ile örtüşmediğini; çünkü filmde birden fazla mitolojik öykünün sentezlendiğini belirterek hikayeye başlayalım:
Güneşin Hızıyla İlgili Problem
Maui, Güneş’in çok hızlı ilerlemesi nedeniyle, annesinin (Ateşin Hina’sı), günlük işlere yetişememesine çok üzülür. Özellikle dut ağacından zahmetli bir süreçle yapılan “kapa dövme” (dut ağacından kumaş yapma) işi için Güneş ışınları çok önemlidir ve hızlı hareketi sonucu aylar sürmektedir.
Rehber Anneanne ve Güneşle Savaşma
Maui, Güneş’in ülkesinde daha fazla kalmasını sağlamak için Haleakala Dağı’ndaki (Güneş’in evi) anneannesinden yardım istemeye gider.
Anneannesinin anlattıklarını uygulayarak Güneş’in ayaklarını (16 ışın) yakalamak için, hindistan cevizi liflerinden 16 ip yapar.
Haleakala Dağı’nda doğan Güneş’in sırasıyla tüm ayakları/ışınları, Maui’nin ilmeklerine yakalanır. Maui, Güneş’ten gündüzleri uzatmasını ister; ama Güneş kabul etmez. Bu kez de Maui, anneannesinin sihirli baltası ile Güneş’e saldırır. Acıya dayanamayan Güneş anlaşmaya razı gelir.
Uzlaşma ve Mevsimlerin Oluşumu
Güneş’in yavaş hareket etmesinde anlaşırlar ve böylece mevsimler oluşur.
Hikayeleri, insanların neleri aktarmak istediklerine bakarak okursak yaşama dair çok anlam çıkarabiliriz.
Düşünme Önerileri
Hawaii’de “kapa dövme/kumaş yapımı” işi ada yaşamı için oldukça önemliymiş, hala öyle mi?
Yaşamsal ve büyük ihtimalle ticari değeri olan kumaş yapımı işinde kadınları aktif görev almış. Şimdi ekomonide kadının yeri ne?
Dut ağacından hala kumaş yapılabiliyor mu? Sürdürülebilirlik için kullanabilir miyiz?
Kaynaklar
Kitap: Donna Rosenberg – Dünya Mitolojisi
Beğenebileceğiniz Yazılar
- Ak Ene Türk Mitolojisinde Kök Yaratıcı Mı?
- Moana ve Polinezya Mitolojisi
- Mitolojik Liderlerden Günümüze Yöneticilik – Zeus ve Orunmila
- Dijital Feodalizm Teknolojik Sömürü Düzeni Mi?
Görselleştirilmiş Yazı (Web Hikayesi)
