20 Bin Yıl Önce Neden Çizdiler?
Zihinleri Nasıl İşliyordu?
19.yüzyıldan itibaren keşfedilen mağara resimleri ile birlikte çeşitli tartışmalar da başladı.
Bir grup araştırmacı, bunların üst paleolitik döneme ait olduğunu öne sürüp araştırmalarına bu yönde devam etmek istedi.
Bir grup da, o dönemdeki insanların asla bu resimleri yapmış olamayacağını ve bunun bir aldatmaca olduğunu savundu.
Yıllar süren tartışmalar ve incelemeler sonucu bulunan mağaralardaki çizimlerin 10 bin ila 50 bin yıl öncesine dayandığı kanıtlandı.
Çizimler öyle etkileyiciydi ki; ünlü ressam Picasso bile
“Hiç birimiz böyle çizemezdik.”
diyecekti.
Peki Homo Sapiens atalarımızı mağaraların derinliklerine götüren, sürünerek ulaştıkları ışıksız ortamda sanat üretmeye teşvik eden zihin yapısı, nasıl gelişmiş olabilir?
Halen tartışmaları devam etse de en bilinenlerinden biri Steven Mithen’ın önermesi.
Mithen Önermesi – Zihin Modülleri
Mithen, evrimsel psikoloji alanından da yararlanarak; zihinsel modüllerin birbiri ile etkileşimi ile zihin gelişimini açıklar.
Mithen’a göre, 4 zihinsel modül vardır.
- toplumsal zekâ
- teknik zekâ
- doğa tarihi zekâsı
- sözel zekâ
Mithen’a göre taş devri atalarımızda modüller arası geçiş yoktu.
Metaforik olarak; bir evin holüne açılan odaları zihin modülleri olarak düşünürsek, kapalı depolar şeklinde bu modüller duruyordu. Dil sayesinde ana hol ile odalar arasındaki duvarlar yıkıldı ve yeni zihinsel beceriler ortaya çıktı. Örneğin:
Örneğin geliştirilmiş ev gereçleri (teknik zeka), avlanacak hayvan ve çevre bilgisiyle (doğa tarihi zekasıyla) birleşirse işlevsel olur.
Mithen zihin modeli tezini, üst paleolitik dönemde sanatın ortaya çıkışını anlatmak için de kullandı.
Modüller arası iletişimin sanatı ortaya çıkarmasını açıklarken de aşağıdaki 4 bilişsel/fiziksel süreci de kullandı:
- imge yaratılması
- imgelerin sınıflandırılması
- amaçlı iletişim
- imgelere anlam yüklenmesi
Çeşitli zeka modüllerinde (odalarda) bulunan bu süreçlerin, zeka modüllerinin etkileşimiyle birlikte sanatı mümkün kıldığını savundu.
“Mağaradaki Zihin” kitabının yazarı bilişsel arkeolog, “James David Lewis Williams” ise, Mithen’ın önermesinde bazı noktaları yanlış bularak kendi “nöropsikolojik model” önermesini yarattı.
Bu önermenin detaylarını da yazının 2. bölümünde paylaşacağım.
Kaynaklar
James David Lewis – Williams – Mağaradaki Zihin
Beğenebileceğiniz Yazılar
- Mağaradaki Zihin – Picasso: “Hiç birimiz böyle çizemezdik” – 2
- Her Mitte Bir Beste Gizli – Mitoloji ve Müzik
- RVC AI Sesleri Nasıl Dönüştürür? İyicil Kötücül Kullanım Örnekler
- Moana ve Polinezya Mitolojisi
Görselleştirilmiş Yazı (Web Hikayesi)
